Mniszek lekarski zioło

Mniszek lekarski zioło, z łac. Taraxacum officinale, to roślina powszechnie spotykana na łąkach i w ogrodach, ceniona za swoje właściwości lecznicze i kulinarne. Często błędnie nazywana jest mleczem, choć rośliny te różnią się wyglądem i zastosowaniem. W celach zdrowotnych i smakowych wykorzystuje się każdą część rośliny – zarówno kwiaty, liście jak i korzenie. Choć to właśnie te ostatnie wykazują najwięcej właściwości leczniczych.

Mniszek lekarski właściwości lecznicze

Mniszek lekarski zioło to skarbnica następujących składników odżywczych:
- witamin: A,C, K oraz niektórych witamin z grupy B,
- minerałów: zawiera niemało potasu, żelaza, wapnia i magnezu,
- błonnika: korzenie obfitują w błonnik inulinowy, który bardzo korzystnie działa na jelita.

Wiele preparatów z mniszka lekarskiego wykorzystuje całą roślinę, aby czerpać z jej pełnego spektrum korzyści zdrowotnych:
kwiaty – poza walorami kulinarnymi (wina, dżemy) ich właściwości przemycane są w syropach. Tradycyjnie syrop z kwiatów mniszka lekarskiego podaje się, aby złagodzić kaszel i podrażnienie gardła, ponieważ wykazuje właściwości powlekające. Dodatkowo wzmacnia organizm dzięki niwelowaniu nadmiaru wolnych rodników (kwiaty mniszka bogate są w przeciwutleniacze). Kwiat mniszka lekarskiego stanowi także składnik mieszanek ziołowych polecanych w przypadku zapalenia i marskości wątroby. W sprzedaży dostępna jest również Herbata z mniszka.
liście – mogą być spożywane na surowo, np. w sałatkach lub można je gotować, podobnie jak szpinak. To właśnie liście mniszka stanowią magazyn wymienionych wyżej witamin i minerałów. Wykazują działanie moczopędne, co może wspierać funkcje nerek w usuwaniu nadmiaru płynów z organizmu. Pobudzają wydzielanie soków trawiennych i żółci.     
korzenie – w kuchni, po uprażeniu i zmieleniu, mogą stanowić alternatywę dla kawy! Może masz ochotę na kawę z korzenia mniszka lekarskiego o smaku waniliowym? Często korzenie mniszka spotyka się jako składnik mieszanek ziołowych, bo to właśnie w korzeniach mniszek lekarski właściwości lecznicze skumulował najbardziej!

Ciekawostką medyczną są wyniki badań przeprowadzone na myszach – ekstrakt z liści i korzenia mniszka lekarskiego podawany im przez 14 dni wykazywał podobne działanie do leku antydepresyjnego. Autorzy badań stwierdzają, że otrzymane wyniki wyraźnie wskazują na działanie przeciwlękowe ekstraktu wodnego z liści i korzeni mniszka lekarskiego, który oddziałuje na układ neurohormonalny!

Mniszek lekarski korzeń właściwości

Po korzenie mniszka lekarskiego warto sięgnąć szczególnie:
-  w celu poprawy pracy wątroby, ponieważ zawiera związki umożliwiające jej oczyszczanie. Znany i ceniony na całym świecie Ojciec Klimuszko wykorzystywał korzeń mniszka do skomponowania mieszanek na ostre zapalenie wątroby, marskość wątroby oraz kamicę żółciową. Pisał, że najważniejszą funkcją wątroby jest oczyszczanie przetrawionej żywności z wszelkich trucizn, które wchłania w siebie, dlatego sama często ulega zatruciu i trzeba jej pomagać. Korzeń mniszka lekarskiego jest jednym ze składników, które idealnie się do tego nadają!
- zawarta w korzeniach inulina, stanowiąca błonnik prebiotyczny, wspiera kondycję jelit, ale pomaga też w utrzymaniu właściwego poziomu cukru we krwi. Korzeń mniszka zawiera jej dość dużo, bo aż 12,0-15,0 g na 100g. Inulina stymuluje rozwój pożytecznych bakterii i hamuje rozwój tych potencjalnie chorobotwórczych.
- korzenie mniszka lekarskiego cechują właściwości przeciwzapalne, co jest wybawieniem w przypadku toczących się w organizmie stanach zapalnych,
- korzenie wraz z liśćmi polecane są jako składnik mieszanek zalecanych w stanach przedcukrzycowych w celu zapobiegania rozwojowi cukrzycy. Polecamy mieszankę ziołową Zielarni Suwalskiej zawierającą korzeń mniszka osobom, którym grozi wysoki cukier - mieszanka nosi nazwę Insulinoglukoziel a dawniej Cukrzyca Insulinooporność

Więcej o zaletach korzenia mniszka lekarskiego warto przeczytać w opisie Ziół na wzmocnienie organizmu, w których obok korzenia mniszka znajdują się jeszcze korzeń łopianu i kłącze perzu.

Mniszek lekarski jak wygląda?

Mniszek lekarski kojarzony jest przede wszystkim ze względu an swoje jasnożółte, zebrane w koszyki kwiaty. Otwierają się w pełnym słońcu, a po przekwitnięciu tworzą się z nich charakterystyczne puchowe kule, które porwane przez wiatr rozsiewają nasiona. Liście są zielone, ząbkowane i co charakterystyczne dla mniszka, tworzą przyziemną rozetę. Korzeń jest długi o palowym kształcie, głęboko wrastającym w ziemię. Po rozerwaniu łodygi wypływa z niej biały sok mleczny, dlatego mniszek bardzo często mylnie nazywany jest mleczem. Mniszek lekarski jak wygląda dokładnie, zobaczysz poniżej.

Mniszek lekarski a mlecz różnice

Istnieje kilka wyraźnych różnic umożliwiających odróżnienie mniszka lekarskiego od mlecza:
Kwiaty
- mniszek lekarskie posiada po jednym pędzie kwiatu osadzonym na długiej łodydze pozbawionej rozgałęzień,
- mlecz polny posiada łodygę z rozgałęzieniami, z których wyrasta kilka pędów kwiatowych.
Liście
- mniszek lekarski posiada liście wyrastające tuż przy ziemi i tworzące charakterystyczną rozetę,
- liście mlecza polnego wyrastają na różnej wysokości, dolna część łodygi jest wręcz goła.
Łodyga
- łodygi mniszka są proste, długie, bez rozgałęzień. Są miękkie, w środku znajduje się biały sok mleczny zwany lateksem.
- łodygi są wąskie i sztywne.

Grafika przedstawiająca mniszka lekarskiego (lewa strona) i mlecz polny (prawa strona)

Środki ostrożności

Mniszek lekarski – zioło o szerokim zastosowaniu zarówno w kuchni jak i domowej apteczce. Korzyści płynące z jego przyjmowania dowiedzione są licznymi badaniami naukowymi. Może jednak wywoływać reakcje alergiczne, zwłaszcza w kontakcie ze skórą. Uwagę powinny zachować także osoby przyjmujące leki moczopędne, na cukrzycę, antykoagulanty – przed rozpoczęciem spożywania mniszka lekarskiego w większych ilościach lub produktów z jego ekstraktami  zalecana jest konsultacja z lekarzem prowadzącym.

Źrodła:
1. Samosiej M., Fitoterapia w cukrzycy, (w:) „Postępy Fitoterapii”, 1/2019, s. 68-72, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/6726,fitoterapia-w-cukrzycy.html, 29.05.2024.
2. Kulczyński B., Gramza-Michałowska A., Właściwości prozdrowotne fruktanów typu inuliny, (w:) „Medycyna Rodzinna” 2/2016, s. 86-90, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/5508,waciwoci-prozdrowotne-fruktanlw-typu-inuliny.html, 28.05.2024.
3. O przeciwlękowym działaniu mniszka lekarskiego: Praca zbiorowa, Antidepressant effects of the water extract from Taraxacum officinale leaves and roots in mice (w:) „Pharmaceutical Biology”, 2014, 52(8), 1028-1032.
4. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Miód i surowce roślinne w leczeniu chorób wątroby i pęcherzyka żółciowego, (w:) „Postępy Fitoterapii" 1/2017, s. 42-46, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/5972,miod-i-surowce-roslinne-w-leczeniu-chorob-watroby-i-pecherzyka-zolciowego.html, 28.05.2024.
5. Klimuszko A.Cz., Wróćmy do ziół leczniczych, Warszawa 2022, s.120-121. Wyd. 2 poprawione.