Trzustka – niezbędna dla trawienia i metabolizmu

Trzustka i wątroba to ważne gruczoły trawienne. Od ich  działania zależy powodzenie procesu trawiennego i funkcjonowanie części układu hormonalnego.  Jak zbudowana jest trzustka i jakie pełni funkcje? Jakie są najczęstsze choroby trzustki i ich objawy? Odpowiedzi znajdziesz w poniższym tekście.  

Trzustka - budowa i funkcje

 W budowie wyróżnia się cztery części: głowę, szyjkę, trzon i ogon. Swoim kształtem i ułożeniem przypomina język… Pełni dwie bardzo ważne funkcje, które opierają się na procesie wydzielniczym:
a) wewnątrzwydzielniczym (wytwarza hormony odgrywające istotną rolę w procesie przemiany materii i utrzymaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi, m.in.: glukagon i insulinę),
b) zewnątrzwydzielniczym (produkuje enzymy trawienne, dzięki czemu możliwe jest wydzielanie soku trzustkowego,  który przy udziale żółci trawi białka, tłuszcze i węglowodany). W organizmie pełni również pomocniczą funkcję w utrzymaniu prawidłowej gospodarki kwasowo-zasadowej.

Problemy z trzustką – przyczyny

Wiele przyczyn wynika z niezdrowego trybu życia…Są też czynniki zdrowotne, warunkujące kolejne schorzenia. Do najczęstszych powodów problemów z trzustką należy:
- stosowanie używek: nadużywanie alkoholu, palenie papierosów i innych wyrobów tytoniowych. Nadmierne spożycie alkoholu jest odpowiedzialne za około 40-60% przypadków ostrego zapalenia trzustki oraz 70-90% przypadków przewlekłego zapalenia trzustki,
- spożywanie zbyt dużych porcji jedzenia, w tym zbyt tłustych potraw,
- niedrożny przewód żółciowy i kamienie żółciowe,
- przebyte infekcje (np. wirus świnki, cytomegalowirus),
-  uwarunkowania genetyczne.

Choroby trzustki

Chora trzustka może cierpieć długo i bez oznak - przed długi czas nie wykazuje objawów niewydolności. Schorzenie tego gruczołu może nie zostać wykryte przez lata, bo pomimo choroby wciąż stara się spełniać swoje funkcje. Dlatego jeśli trzustka boli lub wykazuje znaczące dysfunkcje trawienne, mowa już o poważnym stanie, który może zagrażać zdrowiu i życiu!

Do najczęściej występujących stanów chorobowych trzustki zalicza się:
1. Zapalenie trzustki:
a) ostre zapalenie trzustki – do najczęstszych objawów należy:
- ból brzucha (nagły, bardzo silny) i bolesność w nadbrzuszu z równoczesnym nasilonym napięciem powłok brzusznych,
- gorączka,
- nudności, wymioty,
- osłabienie lub brak ruchu jelitowego;

b) przewlekłe zapalenie trzustki – o takim stanie mówimy wtedy, gdy stan zapalny trwa przewlekle i doprowadza do degeneracji miąższu trzustki, co z kolei prowadzi do rozwoju niewydolności organu. Jakie wtedy występują objawy?
- nawracające bóle brzucha,
- złe samopoczucie po posiłku (wzdęcia, uczucie pełności w nadbrzuszu),
- długo utrzymująca się biegunka,
- zaburzenia trawienia,
- niedożywienie (wynika ze zbyt niskiej ilości enzymów, złego trawienia i przez to braku wchłaniania potrzebnych składników);

c) autoimmunologiczne zapalenie trzustki – rzadkie schorzenie, a jeśli występuje, to najczęściej jako element „towarzyszący” innej chorobie autoimmunologicznej.

2. Niewydolności trzustki w przebiegu mukowiscydozy – mutacja w genie kodującym białko CFTR powoduje zmiany morfologiczne w obrębie narządów zawierających gruczoły wydzielania zewnętrznego, w tym wypadku trzustki, czego efektem jest kumulacja wydzieliny w przewodach wyprowadzających: funkcja zewnątrzwydzielnicza zostaje przyblokowana, produkcja enzymów trawiennych spada, przez co nie jest możliwe prawidłowe trawienie i wchłanianie substancji odżywczych. Zalecenia: dopasowana dieta hiperkaloryczna, suplementacja enzymów trzustkowych i witamin oraz antybiotykoterapia i fizjoterapia.

3. Nowotwór trzustki – niestety, często diagnozowany zbyt późno...Dzieje się tak dlatego, że rak trzustki rozwija się niezauważalnie… Dlatego bardzo ważna jest świadomość obciążenia genetycznego. A do tego samoobserwacja. Jeżeli zauważasz zmiany w „zachowaniu” układu trawiennego i coś budzi Twój niepokój, warto zrobić badania kontrolne – krwi, obrazowe, a w razie podejrzeń biopsję i badania histopatologiczne.

Sposoby na sprawną trzustkę

Wiadomo, że obecność objawów typowych dla zapalenia trzustki wymaga pilnej konsultacji lekarskiej. Jeżeli czujesz się dobrze, ale zauważasz pierwsze symptomy problemów trawiennych, sprawdź sposoby, które możesz stosować samodzielnie.

Przyjmowanie enzymów trawiennych

Enzymy trawienne są niezbędne! Dlaczego? Dysfunkcje trzustkowe mogą trwać niezauważone bardzo długo, a w tym czasie:
- nie dochodzi do właściwego pobierania substancji odżywczych, a więc następuje niedobór składników pokarmowych,
- występują częste biegunki, które pozbawiają organizm cennych związków.
Dostarczanie z pokarmem aktywnych enzymów trzustkowych potrafi skutecznie zredukować upośledzenie wchłaniania wartości odżywczych. O konkretnym działaniu enzymów przeczytasz na kartkach poszczególnych produktów: https://zdrowersi.pl/suplementy-enzymy-trawienne-230.

Zioła na trzustkę

Zioła, które usprawnią działanie trzustki i zminimalizują dyskomfort trawienny znajdują się w  mieszance Zielarni Suwalskiej Trzustka. Tutaj przeczytasz o działaniu poszczególnych ziół: https://zdrowersi.pl/11589-trzustka-zielarnia-suwalska-autorska-mieszanka-ziol-200g.html.

Jakie witaminy na trzustkę?

Przy kłopotach z trzustką należy zwracać uwagę na: masę ciała, stan odżywienia i problem częstych niedoborów witaminowych, a zwłaszcza witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E, K oraz kwasu foliowego i witaminy B12.

Nasze rekomendacje:
ADEK Aliness
Kwas foliowy
Witamina B12 Osavi

Obserwuj swój organizm. Odstępstwa w kwestiach trawienia i wypróżniania się powinny zwiększyć Twoją czujność - analizuj możliwe powody zmian. I w razie konieczności - działaj... 

Zdrowia!

Źródła:
1. Wysocka M., Substytucja enzymami trzustkowymi w leczeniu schorzeń trzustki, (w:) „Medycyna Rodzinna”, 3-4/2002, s. 106-109., dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/725,substytucja-enzymami-trzustkowymi-w-leczeniu-schorze-trzustki.html, 2.01.2023.
2. Dzieniszewski J., Jarosz M., Rola żywienia w etiopatogenezie i leczeniu chorób trzustki, Nowa Medycyna 10/1999, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/1416,rola-zywienia-w-etiopatogenezie-i-leczeniu-chorob-trzustki.html, 2.01.2023.
3. Kamińska B., Kaźmierska K., Szlagatys-Sidorkiewicz A., Borkowska A., Zaburzenia stanu odżywienia u dzieci w przebiegu mukowiscydozy — przegląd piśmiennictwa, (w:) „Forum Medycyny Rodzinnej” 2011, t.5, nr 2, 137–146.
3. Trzustka – bezcenna fabryka enzymów i hormonów, dostęp online: https://medica.radom.pl/trzustka-bezcenna-fabryka-enzymow-i-hormonow-laboratoryjna-diagnostyka-schorzen-trzustki/, 2.01.2023.