Rośliny adaptogenne – kiedy z nich korzystać?

Wpis ten powstał na podstawie artykułów medycznych z zakresu fitoterapii, czyli ziołolecznictwa. Jeżeli zauważasz u siebie poniższe objawy, poniższe wiadomości mogą Ci się przydać:
- długotrwałe wyczerpanie fizyczne,
- nadmierna nerwowość lub stany depresyjne,
- niskie libido,
- zaburzenia snu,
- niechęć do aktywności fizycznej,
- zaburzenia w pracy układu immunologicznego (np. bardzo częste infekcje).
Są to skutki, jakie może wywołać stres przewlekły. Zaburza on homeostazę organizmu i prowadzi do wystąpienia dysfunkcji narządów a nawet całych układów. W takiej sytuacji mogą pomóc adaptogeny właśnie.

Adaptogen co to jest?

Nasi przodkowie doskonale znali zioła. Każda gospodyni suszyła naręcza ziół i na większość dolegliwości zawsze miała rozwiązanie. Natomiast współczesny tryb życia niosący wyczerpanie, zestresowanie, przeciążenie i wciąż nasilające się bodźce stresogenne (fizyczne i emocjonalne) spowodowały, że współcześnie sięgnęliśmy po wiedzę ze Wschodu, ponieważ to te tereny są naturalnym miejscem występowania adaptogenów, najczęściej Indie, Iran i Chiny.

Adaptogeny, to rośliny, które pomagają zaadaptować się organizmowi do trudnych, niekorzystnych warunków środowiskowych. Z greckiego adapto znaczy „przystosować się”. Rośliny adaptogenne regulują procesy wewnętrzne, dzięki którym jest on w stanie zachować homeostazę (równowagę). Adaptogeny co to jest? To rośliny, które są wstanie uchronić nas przed zgubnym wpływem stresu na nasz organizm.

Przykłady adaptogenów

Lista adaptogenów jest dość długa. Natomiast wyróżnia się grupę najbardziej popularnych roślin adaptogennych, do których zaliczają się: żeń-szeń, cytryniec chiński, różeniec górski, lukrecja gładka i lukrecja chińska, witania ospała, brodziuszka wiechowata, bakopa drobnolistna, szczodrak krokoszowy. W osobnych wpisach poznasz indywidualne właściwości ww. roślin adaptogennych.

Mechanizm działania adaptogenów

Rośliny adaptogenne w organizmie ludzkim powodują zmiany w zakresie morfologii, biochemii i fizjologii. Zachodzą one na różnych płaszczyznach:
- na poziomie komórkowym ze względu na działanie enzymów,
- na poziomie narządów wskutek działania hormonów.
Szczególnie ważną rolę pełnią nadnercza, w których produkowane i magazynowane są neurohormony odpowiedzialne za przygotowanie organizmu do walki z szeroki rozumianym „zagrożeniem”. I adaptogeny właśnie oddziałują na rdzeń nadnerczy, stymulując ich pracę, poprawiając wydolność organizmu na stres i zwiększając odporność na przeciążenia.  

Tu możesz przeczytać o działaniu przykładowych ziół, które regenerują nadnercza.

Właściwości adaptogenne

Właściwości adaptogenne zostały jasno określone i dotyczą nieszkodliwej substancji pochodzenia naturalnego, która:
- może powodować niewielkie zmiany w funkcjach psychicznych,
- nie nadstymuluje i nie blokuje funkcji organizmu – działa normalizująco,
- nie uzależnia.

Źródła naukowe przedstawiają następujący zbiór korzyści, jakie może przynieść stosowanie roślin adaptogennych:
redukcja wolnych rodników, ochrona wątroby i jej detoksykacja, stymulacja układu immunologicznego, poprawa koncentracji i zapamiętywania, wzrost witalności i libido, zmniejszenie nerwowości i uczucia niepokoju, zmniejszenie ochoty na alkohol i cukier, sprawna rekonwalescencja, dobra kondycja mięśni, efektywniejszy sen, poprawa nastroju i samopoczucia - większa motywacja do działania.

Brzmi to pięknie, prawda? Całe szczęście, że natura wyposaża nas w surowce wspomagające utrzymanie lub przywrócenie zdrowia. Miejmy jednak na uwadze, że zioła, nawet te adaptogenne, cudów nie zdziałają, jeśli zaniedbamy podstawowe obszary troski o samych siebie:
- należytą długość snu,
- odpowiednie nawodnienie organizmu,
- regenerację po pracy lub intensywnych ćwiczeniach,
- wyrzucenie z jadłospisu przetworzonego jedzenia.

Już wkrótce zapraszamy do lektury kolejnych artykułów z cyklu o roślinach adaptogennych, w których bliżej przyjrzymy się właściwościom poszczególnych ziół. Póki co na Blogu dostępny jest pierwszy z nich: Gotu kola działanie - zapraszamy do lektury!


Źródła:
1. Praca zbiorowa, Surowce roślinne o działaniu adaptogennym oraz ocena zawartości adaptogenów w ekstraktach i preparatach otrzymanych z rodzaju Panax, (w:) „Postępy Fitoterapii” 2/2009, s. 77-97, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/2639,surowce-roslinne-o-dzialaniu-adaptogennym-oraz-ocena-zawartosci-adaptogenow-w-ek.html, 10.11.2023.
2. Lutomski J., Wpływ środków ziołowych na witalność organizmu, (w:) „Postępy Fitoterapii” 1-2/2001, 6-15, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/2493,wplyw-srodkow-ziolowych-na-witalnosc-organizmu.html, 14.11.2023.