Stres a wypadanie włosów

Badania naukowe potwierdzają, że istnieje wyraźny związek między stresem a wypadaniem włosów:
- mechanizm działania hormonu stresu: chroniczny stres zwiększa poziom kortykosteronu (u myszy odpowiednik ludzkiego kortyzolu), co hamuje aktywność komórek macierzystych mieszków włosowych. Wysoki poziom kortykosteronu powoduje, że mieszki włosowe pozostają w fazie spoczynku, co prowadzi do zahamowania wzrostu włosów​,
-  badania wskazują, że stres może nasilać objawy takich schorzeń jak łysienie plackowate (alopecia areata) czy łysienie androgenowe (androgenetic alopecia). W przypadku łysienia plackowatego, stres może wpływać na mikrośrodowisko hormonalne i immunologiczne mieszka włosowego, prowadząc do utraty włosów.

Stres również może pogłębiać istniejące problemy z wypadaniem włosów, tworząc błędne koło, w którym stres wywołuje wypadanie włosów, co z kolei zwiększa poziom stresu​.

Telogen Effluvium

Telogen Effluvium, czyli łysienie telogenowe, to najczęstsza forma utraty włosów związaną ze stresem. Stres emocjonalny lub fizyczny [brak snu, ciężka praca fizyczna, choroba, hałas, głód, operacja, przebodźcowanie, przepracowanie, uraz itp.] może zakłócić normalny cykl wzrostu włosów, sprawiając, że wiele włosów jednocześnie przechodzi w fazę telogenową (spoczynkową). Włosy te następnie wypadają, co może prowadzić do zauważalnego przerzedzenia włosów. Przyczyną Telogen Effluvium mogą być nagłe zdarzenia stresowe, takie jak utrata bliskiej osoby, operacja, ciężka choroba lub znaczące zmiany życiowe.

Alopecia Areata

Alopecia Areata to łysienie plackowate - choroba autoimmunologiczna, w której układ odpornościowy atakuje mieszki włosowe, prowadząc do miejscowej utraty włosów. Chociaż dokładna przyczyna nie jest znana, stres jest uznawany za jeden z czynników, które mogą wywołać lub zaostrzyć objawy - stres może powodować deregulację układu odpornościowego, co  u osób z łysieniem plackowatym może prowadzić do nasilenia odpowiedzi autoimmunologicznej.

Trichotillomania co to?

Trichotillomania to zaburzenie psychiczne, w którym odczuwa się przymus wyrywania własnych włosów, często w odpowiedzi na stres, napięcie lub lęk. Trichotillomania związana jest z zaburzeniami kompulsywnymi i nasila się w okresach mocnego stresu lub emocjonalnego napięcia.

Trichotillomania jak przestać?

Trichotillomania jest trudna do opanowania, ale wśród środowisk naukowych podaje się kilka metod, które mają szansę pomóc w leczeniu:
- terapia behawioralna (CBT): jednym z najskuteczniejszych sposobów leczenia trichotillomanii jest terapia poznawczo-behawioralna (CBT). Bardzo skuteczna okazała się technika znana jako „Habit Reversal Training”(HRT). Polega ona na identyfikacji wyzwalaczy, które powodują wyrywanie włosów oraz na nauce alternatywnych, nieinwazyjnych zachowań, które mogą zastąpić kompulsywne wyrywanie włosów​.
- leki: w niektórych przypadkach, szczególnie gdy terapia behawioralna nie przynosi oczekiwanych rezultatów, lekarze mogą przepisać leki. Stosowane są najczęściej leki antydepresyjne, np. selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny (SSRI).
- techniki relaksacyjne i mindfulness (tzw. uważność): stres i napięcie mogą nasilać objawy trichotillomanii. Techniki relaksacyjne, głębokie oddychanie, praktykowanie mindfulness mogą pomóc w redukcji stresu i napięcia, co z kolei może zmniejszyć potrzebę wyrywania włosów​.
- wsparcie grupowe: jako że trichotillomania sklasyfikowana jest jako zaburzenie kompulsywne, pomocne mogą okazać grupy wsparcia (spotykające się „na żywo” lub te dostępne online). Udział w grupach wsparcia pozwala osobom z trichotillomanią dzielić się swoimi doświadczeniami, co może przynieść ulgę i zrozumienie oraz motywować do kontynuowania leczenia​.
- strategie zapobiegania nawrotom: ważne jest, aby osoba z trichotillomanią opracowała strategie radzenia sobie z wyzwalaczami i stresującymi sytuacjami. Może to obejmować prowadzenie dziennika uczuć i zachowań, noszenie czapki lub chustki na głowie, aby utrudnić dostęp do włosów, czy też angażowanie się w zajęcia manualne, które zajmą ręce​.
Trichotillomania jak przestać? Każda osoba może reagować inaczej na różne metody leczenia, dlatego ważne jest, aby skonsultować się z lekarzem lub terapeutą, który pomoże dobrać odpowiednią strategię leczenia.

Kortyzol hormon stresu – zmiany hormonalne  związane ze stresem

Kortyzol jest hormonem produkowanym przez korę nadnerczy, który wpływa na wiele aspektów funkcjonowania organizmu, zwłaszcza w kontekście regulacji metabolizmu i odpowiedzi na stres, dlatego często jest nazywany „hormonem stresu”. W sytuacjach stresowych, wydzielanie kortyzolu wzrasta, co pomaga organizmowi radzić sobie z zagrożeniami poprzez zwiększenie poziomu cukru we krwi, wzrost ciśnienia krwi oraz stłumienie układu odpornościowego​.

Stres może wpływać na równowagę hormonalną w organizmie, co może mieć wpływ na zdrowie włosów. Na przykład, zwiększone poziomy kortyzolu mogą wpłynąć na inne hormony, które regulują cykl wzrostu włosów:
- może wpływać na produkcję i podniesienie poziomu androgenów, takich jak testosteron, który jest prekursorem DHT. DHT jest bezpośrednio związany z łysieniem androgenowym, o którym przeczytasz tutaj: Powody wypadania włosów.
- stres i wysoki poziom kortyzolu mogą prowadzić do wzrostu poziomu prolaktyny. Prolaktyna może wpływać na cykl włosowy, powodując przejście mieszków włosowych w fazę telogenową (faza spoczynku), co przyczynia się do wypadania włosów  - zwiększony poziom prolaktyny został powiązany z telogenowym łysieniem, w którym więcej włosów wchodzi w fazę spoczynku, a mniej pozostaje w fazie wzrostu.
- wysoki poziom kortyzolu może prowadzić do zmniejszenia wydzielania hormonów tarczycy, co może powodować hipoteryozę (niedoczynność tarczycy). Niedoczynność tarczycy jest często związana z przerzedzeniem i wypadaniem włosów, ponieważ hormony tarczycy są kluczowe dla zdrowego cyklu włosowego,
- może wpływać na poziom estrogenów, które mają ochronny wpływ na mieszki włosowe, a ich spadek, szczególnie po menopauzie, może prowadzić do przerzedzenia włosów i ich wypadania
- kortyzol i stres mogą wpływać na produkcję melatoniny, hormonu regulującego cykl snu i czuwania. Melatonina także wpływa na cykl włosowy, a jej niedobór może prowadzić do przerzedzenia włosów. Wysoki poziom kortyzolu może zaburzać produkcję melatoniny, co pośrednio wpływa na zdrowie włosów​.

Kortyzol hormon stresu, poprzez swoje oddziaływanie na inne hormony i procesy biologiczne, odgrywa istotną rolę w mechanizmach prowadzących do wypadania włosów. Jego wpływ na hormony takie jak testosteron, prolaktyna, hormony tarczycy, estrogeny i melatonina może nasilać proces łysienia, szczególnie w warunkach przewlekłego stresu.

Jak radzić sobie ze stresem, aby zminimalizować jego wpływ na włosy?

Skuteczne "zarządzanie stresem" może pomóc chronić włosy przed nadmiernym wypadaniem. Polecamy kilka metod na redukcję stresu – najlepiej, aby były stosowane równocześnie:
    1. Techniki relaksacyjne:
Głębokie oddychanie, masaż relaksacyjny, medytacja mindfulness, progresywna relaksacja mięśni Jacobsona, aromaterapia, muzykoterapia – technik jest naprawdę wiele!
    2. Regularna aktywność fizyczna:
Ćwiczenia fizyczne pomagają obniżać poziom kortyzolu i zwiększać produkcję endorfin, co poprawia nastrój i redukuje stres. Regularna aktywność, taka jak bieganie, pływanie, joga czy spacerowanie,może znacząco poprawić samopoczucie​
    3. Zdrowa dieta:
Zdrowa, zbilansowana dieta bogata w witaminy i minerały pomaga w utrzymaniu odpowiedniego poziomu energii i zmniejsza stres​. Jakie witaminy na stres i nerwy? Warto rozważyć też wprowadzenie Naturalnych suplementów na stres i uspokojenie.
    4. Sen:
Sen jest kluczowy dla regeneracji organizmu i redukcji stresu. Długotrwały brak snu zwiększa poziom kortyzolu i nasila stres. Zalecane jest spanie od 7 do 9 godzin na dobę​.
    5. Wsparcie społeczne:
Rozmowa z przyjaciółmi, troskliwymi członkami rodziny lub terapeutą może pomóc w radzeniu sobie ze stresem (rozprawieniem się z traumami różnego pochodzenia, podniesieniem poziomu własnej wartości).
    6. Unikanie używek:
Ograniczenie spożycia alkoholu, nikotyny i kofeiny może pomóc w redukcji poziomu stresu i poprawie zdrowia ogólnego.
    7. Organizacja czasu:
Planowanie i organizacja dnia mogą zmniejszyć poczucie przytłoczenia obowiązkami. Techniki zarządzania czasem, takie jak tworzenie list zadań i ustalanie priorytetów, pomagają kontrolować stres. 
    8. Wypoczynek i praktykowanie hobby:
Zaplanowanie wypoczynku powinno znaleźć się na liście obowiązków (!) każdego dnia! Regeneracja organizmu jest podstawą do jego prawidłowego funkcjonowania.

Zauważasz znaczną utratę włosów z powodu stresu? Warto skonsultować się z dermatologiem lub specjalistą od zdrowia psychicznego, aby zidentyfikować odpowiednie metody leczenia i zarządzania stresem.

Jeśli lubisz czytać, zachęcamy do lektury innego wpisu o podobnej tematyce: Skuteczne sposoby na stres i nerwy


Źródła:
1.  Girma S., He F., Harvard Researchers Elucidate Relationship Between Stress and Hair Loss [Naukowcy z Harvardu wyjaśniają związek między stresem a wypadaniem włosów], dostęp online: https://www.thecrimson.com/article/2021/4/12/stress-hair-loss-research/, 26.07.2024
2. Lau J., How chronic stress leads to hair loss. HSCRB researchers identify mechanism for regenerating hair follicle stem cells [Jak chroniczny stres prowadzi do wypadania włosów. Naukowcy z projektu HSCRB identyfikują mechanizm regeneracji komórek macierzystych mieszków włosowych], dostęp online: https://hscrb.harvard.edu/news/how-chronic-stress-leads-to-hair-loss/, 26.07.2024
3. Erling T., Stress and the Hair Growth Cycle: Cortisol-Induced Hair Growth Disruption [Stres i cykl wzrostu włosów: zaburzenia wzrostu włosów wywołane kortyzolem]. Dostęp online: https://jddonline.com/articles/stress-and-the-hair-growth-cycle-cortisol-induced-hair-growth-disruption-S1545961616P1001X/, 26.07.2024
4. Bryant E., How stress causes hair loss? [Jak stres powoduje wypadanie włosów?], dostęp online: https://www.nih.gov/news-events/nih-research-matters/how-stress-causes-hair-loss, 26.07.2024