Czym jest arytmia serca?

Serce to bardzo skomplikowany narząd. Na szczęście rozwój medycyny w ostatnich 20 latach i efekty, jakie przyniosły badania genetyczne oraz elektrofizjologiczne pozwoliły na dokładne poznanie mechanizmów arytmii serca. Nawet jeśli problem zaburzeń rytmu serca nie dotyczy nas bezpośrednio, warto poznać podstawowe informacje na temat arytmii, bo jest to problem powszechny, a może okazać się, że będzie dotyczył również naszych bliskich, czy nas samych w przyszłości. Czym jest arytmia serca? Przyspieszenie, zwolnienie, nieregularność – te trzy określenia stanowią podstawę jej definicji.

Arytmia serca – ogólna charakterystyka

Wszelkie odchylenia od normy w rytmie serca i tempie jego pracy (u zdrowych dorosłych właściwe tętno wynosi 60 - 80 uderzeń na minutę) powinno obudzić naszą czujność.Tym bardziej, że arytmia ma wiele twarzy - może być łagodna i nieszkodliwa, a może też nieść ze sobą bardzo przykre konsekwencje.

Ogólna charakterystyka arytmii serca:
1. Zaburzenia rytmu serca mogą wystąpić w każdym wieku:
- u dorosłych arytmia serca najczęściej ma podłoże organicznego uszkodzenia mięśnia sercowego (najczęściej pozawałowego),
- u dzieci uwarunkowane są genetycznie, rozwojem fizycznym, mogą towarzyszyć wrodzonym wadom serca. Niektóre nie dają objawów klinicznych, niektóre mijają samoistnie, a niektóre mogą zmienić formę na taką, która zagraża życiu.
2. Przebieg jest bardzo zróżnicowany (od zupełniej bezobjawowej po nagłą śmierć sercową). Łagodne zaburzenia rytmu serca charakteryzują się trzema kryteriami:
- są bezobjawowe,
- nie pogłębiają się do arytmii złośliwej,
- nie powodują zaburzeń przepływu krwi w sercu i dużych naczyniach krwionośnych.
3. Może wystąpić jako skutek boreliozy czy zapalenia mięśnia sercowego.

Arytmia serca – podstawowe typy

1. Ze względu na  pochodzenie wyróżnia się dwa typy zaburzeń rytmu serca:
a) arytmie nadkomorowe – dotyczą zaburzeń rytmu pracy przedsionków; zalicza się do nich następujące zjawiska: częstoskurcze, trzepotanie przedsionków, migotanie przedsionków. Przeważnie są dobrze tolerowane, chyba że w wywiadzie wystąpiła organiczna choroba serca, czyli np. zapalenie mięśnia sercowego, wada serca, choroba wieńcowa. Jeśli jednak powyższe choroby nie występują, rokowania są dobre.
b) arytmie komorowe – niebezpieczne są takie, które powodują zaburzenia hemodynamiczne, czyli zaburzenia w przepływie krwi w sercu i dużych naczyniach krwionośnych – wymagają one szybkiej interwencji medycznej. Należą do nich m.in.: częstoskurcze komorowe i migotanie komór.  

Duży problem stanowi fakt, że powyższe zjawiska mogą wystąpić zarówno w sercu zdrowym, ale z genetycznie uwarunkowanymi arytmicznymi chorobami serca oraz w sercu uszkodzonym np. zawałem.

2. Drugim podstawowym kryterium charakterystyki typów zaburzeń rytmu serca jest tempo jego pracy:
a) bradykardia – rzadkoskurcz, czyli zbyt wolne bicie serca. Tętno spoczynkowe wynosi mniej niż 60 uderzeń serca na minutę.
b) tachykardia – częstoskurcz, czyli zbyt szybkie bicie serca. Tętno spoczynkowy przewyższa 100 uderzeń na minutę.

3. Ostatnim typem nieprawidłowości wynikającej z nieregularnej pracy serca są:
a) palpitacje, czyli kołatanie serca – wzbudzają niepokój, bo uderzenia serca odczuwane są jak zbyt mocne i nieregularne, po prostu – nieprawidłowe. Przeważnie nie stanowią zagrożenia. Czasem jednak mogą być objawem choroby tarczycy, choroby niedokrwiennej serca lub arytmii właśnie. Koniecznie udaj się do lekarza, jeśli poza palpitacjami dostrzeżesz również inne objawy: duszności, nudności, ucisk w klatce piersiowej, zawroty głowy.
 
Dla laika nie sposób ocenić, czy zaburzenia rytmu serca, które występują u nas czy u najbliższych to forma łagodna czy już coś poważniejszego. To zadanie dla kardiologa – musi zrobić wywiad, przeprowadzić rozpoznanie, uwzględniając historię zdrowotną, wiek pacjenta i stan układu krążenia. A naszym, zadbać o wzmocnienie serca – każdego dnia. Najlepiej za nim pojawią się pierwsze objawy arytmii serca. Zawsze dobrym początkiem będzie dbałość o sen, zbilansowaną dietę, aktywność fizyczną i suplementy na układ krążenia.

Źródła:
1. Miszczak-Knecht M., Werner B.,  Łagodne zaburzenia rytmu serca u dzieci, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/5335,agodne-zaburzenia-rytmu-serca-u-dzieci.html, 1.08.2022.
2. Czepiel A., Zaburzenia rytmu serca, dostęp online: https://www.czytelniamedyczna.pl/2721,zaburzenia-rytmu-serca.html, 1.08.2022.
3. https://www.biotronik.com/pl-pl/patients/health-conditions/cardiac-arrhythmia/palpitation, 1.08.2022.